Ξέρουμε όμως την ιστορία του από τον 19ο αιώνα και μετά, καθώς τον συναντάμε σε φιρμάνια του 1839 και του 1841.
Για την περιβόητη Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού ο λόγος, που βρίσκεται ανάμεσα στα Δολιανά και την Κρανιά Ασπροποτάμου στην Καλαμπάκα, στα βλαχοχώρια των Τρικάλων.
Ο ναός του Σταυρού είναι το μόνο από τα ιστορικά κτίσματα της μονής που διασώζονται ως τις μέρες μας, καθώς τα άλλα καταστράφηκαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1943 συγκεκριμένα.
Η τρίκλιτη βασιλική εκκλησία χαρακτηρίζεται από την εντελώς ιδιόρρυθμη αρχιτεκτονική της. Και τους 12 τρούλους της φυσικά, το σήμα-κατατεθέν της. Αλλά και το γεγονός ότι απουσιάζουν εντελώς οι χαρακτηριστικές αγιογραφίες των ορθόδοξων ναών μέσα στο σκοτεινό εσωτερικό της.
Μέσα σε ένα κατάφυτο ελατόδασος, ένα πραγματικά μαγευτικό τοπίο, σε περιμένει λοιπόν μια εξαιρετική έκπληξη: ένας από τους πιο αξιόλογους μεταβυζαντινούς ναούς της χώρας μας, εκεί στις σκιές των δέντρων.
Πετρόχτιστη και επιβλητική, η ορεινή Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού Δολιανών συμβάλλει κι αυτή στη γαλήνη του τοπίου.
Όταν διαβείς όμως τις πύλες της, θα σε συνεπάρει η μη αγιογραφημένη μεγαλοπρέπεια της λίθινης κατασκευής της, ένα χαρακτηριστικό που δεν συναντάς συχνά σε εκκλησίες της Ελλάδας…
