Η διώρυγα του Βασιλιά Ξέρξη στη Χαλκιδική

Πώς θα αναδειχθεί το μοναδικό έργο Περσών στην Ευρώπη

Ήπιες παρεμβάσεις στην περιοχή που Βασιλιάς Ξέρξης της Περσίας είχε κατασκευάσει διώρυγα, σχεδιάζει ο Δήμος Αριστοτέλη σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους.

Πριν από χιλιάδες χρόνια, ο Βασιλιάς Ξέρξης της Περσίας κατασκεύασε μια διώρυγα προκειμένου να αποφύγει τον περίπλου του Άθω. Στην ίδια περιοχή, σχεδιάζονται σήμερα ήπιες παρεμβάσεις από τον δήμο Αριστοτέλη σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους.

«Όταν ο στόλος αναχώρησε μόνος του με την άδεια του Ξέρξη, διάβηκε πλέοντας απ᾽ το ένα στο άλλο στόμιο της διώρυγας, που ανοίχτηκε στον Άθω και κατέληγε στον κόλπο, όπου είναι χτισμένες οι πόλεις Άσσα και Πίλωρος και Σίγγος και Σάρτη, κι αποκεί, αφού παρέλαβε

 κι απ᾽ αυτές τις πόλεις στράτευμα, αρμένιζε ακολουθώντας τη δική του πορεία προς τον Θερμαϊκό κόλπο, και παρακάμπτοντας το ακρωτήριο της Τορώνης, την Άμπελο, προσπερνούσε τις εξής ελληνικές πόλεις, απ᾽ τις οποίες παραλάμβανε καράβια και στρατό: την Τορώνη, τη Γαληψό, τη Σερμύλη, τη Μηκύβερνα, την Όλυνθο. Η περιοχή αυτή ονομάζεται Σιθωνία».

Ηρόδοτος

Με τα παραπάνω λόγια περιγράφει ο Ηρόδοτος την πλεύση του στόλου του Βασιλιά των Περσών, Ξέρξη, μέσα από τη διώρυγα που άνοιξε με εντολή του μεταξύ της σημερινής Τρυπητής και των Νέων Ρόδων και συνέδεε τον κόλπο της Ιερισσού με τον Σιγγιτικό κόλπο, για να αποφύγει τον περίπλου του Άθω και να στείλει τον τεράστιο στόλο του από την Άκανθο στη Θέρμη (όπως ονομαζόταν τότε η Θεσσαλονίκη).

Η διάνοιξη της διώρυγας έγινε προκειμένου να μην έχουν τα πλοία του την τύχη που είχε ο στόλος του Μαρδόνιου που είχε καταστραφεί από τρικυμία στον Άθω μια δεκαετία νωρίτερα. Όλα αυτά γίνονται το 480 π.Χ. κατά τους Μηδικούς Πολέμους, σύμφωνα πάντα με τον Ηρόδοτο. Εκτός από τον Ηρόδοτο στη διώρυγα του Ξέρξη αναφέρεται και ο Θουκιδίδης.

Μάλιστα ο θάνατος του αρχιεργάτη της διώρυγας, Αρταχαίη, όπως περιγράφει ο Ηρόδοτος, βύθισε στη θλίψη τον Ξέρξη που θεώρησε θεώρησε τον θάνατο κακό οιωνό. Ο Αρταχαίης ενταφιάστηκε από τους Πέρσες με τιμές στην Άκανθο.

Το μοναδικό έργο των Περσών στην Ευρώπη η διώρυγα του Ξέρξη

Η διώρυγα του Ξέρξη στην περιοχή της Χαλκιδικής αποτελεί σήμερα το μοναδικό τεχνικό αποτύπωμα των Περσών στην Ευρώπη όπως λέει στο Sputnik ο Δήμαρχος Αριστοτέλη, Στέλιος Βαλιάνος.

«Είναι το μοναδικό περσικό αποτύπωμα στην Ευρώπη. Έχει μια μοναδικότητα. Προφανώς έχει αξία να γνωρίσει κάποιος πώς τεχνικά και τεχνολογικά έγινε η διώρυγα εκείνη την εποχή» δήλωσε ο κ. Βαλιάνος.

Μπορεί σήμερα η διώρυγα να μην είναι ορατή καθώς είναι θαμμένη, ωστόσο οι αρχαιολόγοι τη χαρακτηρίζουν «το μεγαλύτερο κατασκευαστικό έργο που έγινε στη Χαλκιδική» κατά την αρχαιότητα.

Βρετανοί και Έλληνες μηχανικοί πραγματοποίησαν το 2008 γεωλογικές έρευνες και μελέτη ιζημάτων εντοπίζοντας την ακριβή θέση της διώρυγας του Ξέρξη και τεκμηριώνοντας τα όσα ανέφεραν οι ιστορικές πηγές σχετικά με το εντυπωσιακό έργο που είχε μήκος 2 χιλιόμετρα, πλάτος 30 μέτρα, ενώ το μέγιστο βάθος της υπολογίζεται στα 15 μέτρα. Αξιοσημείωτο είναι ότι η διώρυγα μετά τη διάνοιξη της εγκαταλείφθηκε και γι' αυτό, όπως λένε οι αρχαιολόγοι, δεν υπάρχουν απομεινάρια κτιρίων γύρω της.

Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Ιουλία Βοκοτοπούλου, η διώρυγα όχι μόνο διανοίχτηκε, αλλά και χρησιμοποιήθηκε.

Το σχέδιο ανάδειξης της διώρυγας του Ξέρξη

Η γεωγραφική θέση της διώρυγας δεν ήταν εύκολα αντιληπτή αφού η περιοχή είχε μετατραπεί σε σκουπιδότοπο με άναρχη βλάστηση. Ωστόσο, πρόσφατα, οι υπηρεσίες του Δήμου όπως είπε ο κ. Βαλιάνος καθάρισαν όλη την περιοχή.

Με τη βοήθεια των αρχαιολόγων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, Κώστα Παπαστάθη και Ολυμπίας Νασιώκα, ο Δήμος Αριστοτέλη προχωρά σε μια σειρά ήπιων δράσεων για την ανάδειξη του σημαντικού χώρου.

«Πραγματικά η περιοχή ήταν ένας σκουπιδότοπος με άναρχη βλάστηση. Την καθαρίσαμε και την αναδείξαμε ως γεωγραφικό σημείο. Μπορεί δηλαδή πλέον κάποιος, μετά απ' αυτή την παρέμβαση να εντοπίσει το σημείο της διώρυγας και κυρίως μέχρι πού εκτεινόταν. Εμείς θα κάνουμε ήπιες παρεμβάσεις και θα δημιουργήσουμε ένα σημείο μνήμης» είπε ο κ. Βαλιάνος προσθέτοντας ότι οι παρεμβάσεις θα γίνουν με πόρους από τα ταμεία του Δήμου.

Μεταξύ των ήπιων παρεμβάσεων είναι η τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων με κείμενα που θα συνταχθούν από τους αρχαιολόγους έτσι ώστε ο επισκέπτης να μάθει τα πάντα για τη διώρυγα του Ξέρξη

Η περιοχή έχει ενταχθεί από τον Δήμο Αριστοτέλη στους περιπατητικούς τόπους όπου ο περιπατητής ακολουθεί τα βήματα του Πέρση Βασιλιά Ξέρξη από τη Γλώσσα των Νέων Ρόδων μέχρι την αρχαία Σάνη (σημερινή Τρυπητή) και από εκεί μέχρι την Αμμουλιανή και την Ουρανούπολη.

Μάλιστα εντός της περιοχής που ήταν η διώρυγα του Ξέρξη, ο Δήμος με τη σύμφωνη γνώμη της αρχαιολογικής υπηρεσίας θα δημιουργήσει πάρκα εστιασμένα στις καλλιέργειες της ελληνικής αρχαιότητας δηλαδή τα αμπέλια, την ελιά, τη συκιά, τη ροδιά κ.ά.