Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2023

Η 1η Σεπτεμβρίου και ο μύθος της Ηριγόνης...



Η 1η Σεπτεμβρίου για πολλούς σηματοδοτεί ημερομηνία έναρξης, καθώς είναι ο πρώτος μήνας μετά τις καλοκαιρινές διακοπές και τη ραστώνη του Αυγούστου. Είναι ο μήνας που ξεκινούν τα σχολεία και τα πάσης φύσεως εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και ο μήνας της έναρξης των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η 1η Σεπτεμβρίου συνιστά μια ημερομηνία που αποτελεί χρονικό σημείο για καινούργιες εργασίες και σχέδια.

Οι εργασίες που έχουν άμεση σχέση με τον Σεπτέμβριο είναι αυτές της αμπελουργίας παρά το γεγονός ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας έχει αποξενώσει από την αγροτική ζωή και τις συνήθειες των παλαιότερων ετών. Όπως γράφει και ο Έλληνας ποιητής και πεζογράφος Κώστας Κρυστάλλης στο «Τραγούδι του τρυγητού»:

Αμπέλι μου πλατύφυλλο
και καλοκλαδεμένο,
δέσε σταφύλια κόκκινα,
να μπω να σε τρυγήσω,
να κάμω αθάνατο κρασί,
μοσχοβολιά γιομάτο».

Ο τρυγητός, δηλαδή η συγκομιδή των αμπελιών, και η δημιουργία του κρασιού είναι μια πανάρχαια διαδικασία που ανάγεται στην περίοδο της γεωργικής επανάστασης πριν από περίπου 7.000 χρόνια .Οι αρχαίοι Έλληνες ασχολήθηκαν με την οινοποιία τουλάχιστον από το 1700 π.Χ. Η σχετική μυθολογία για το κρασί, και η σύνδεσή της με το θεό Διόνυσο, είναι ιδιαίτερα πλούσια. Γιατί το κρασί αντιμετωπιζόταν ανέκαθεν όχι μόνο ως βασικό συστατικό της διατροφής, αλλά και της θρησκείας, αφού οι Έλληνες πίστευαν ότι το αίμα του σταφυλιού είναι αίμα του θεού Διονύσου και ότι πίνοντας κρασί, μεταλαμβάνουν από το αίμα του θεού.

commons wikimedia
Ο Διόνυσος σε θρόνο και μαζί του ο Ηλιος η Αφροδίτη και άλλοι θεοί

Η λατρεία του Διονύσου συνάντησε αρκετές δυσκολίες. Αρχικά, μάλιστα, και μια κάποια καχυποψία απέναντι στο κρασί, όπως αποτυπώνεται σε πολλούς σχετικούς μύθους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο αττικός μύθος που συνδέει τον αστερισμό της Παρθένου με το κρασί. Σύμφωνα με το μύθο αυτό, ο αστερισμός της Παρθένου αντιπροσωπεύει την Ηριγόνη, την κόρη του Ικάριου που πρώτος υποδέχτηκε τον Διόνυσο στην Αττική και από τον οποίο έμαθε την τέχνη να φτιάχνει το κρασί. Στον τόπο που έγινε η συνάντηση εκείνη, φυτεύτηκε το πρώτο αμπέλι και η περιοχή ονομάστηκε από τότε Διόνυσος (βασικός οικισμός της Δημοτική Ενότητας Διονύσου στον ομώνυμο δήμο της Βόρειας Αττικής).

Ο μύθος της Ηριγόνης

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Ηριγόνη ήταν κόρη του Ικάριου. Η Ηριγόνη ήταν μία από τις αρχαιότερες θρυλικές μορφές οι οποίες συνδέονται με την Αττική.

Ο μύθος αναφέρει πως ο Ικάριος φιλοξένησε τον Διόνυσο στο σπίτι του, όταν ο θεός επισκέφθηκε την Αττική για να διδάξει στους ανθρώπους την καλλιέργεια της αμπέλου και την παρασκευή του οίνου. Ο Διόνυσος ευχαριστήθηκε από τις περιποιήσεις του και τον δίδαξε την αμπελουργία και την οινοποιία. Λέγεται πως ο θεός ερωτεύθηκε την κόρη του, την όμορφη Ηριγόνη, και απέκτησε μαζί της ένα γιο, τον Στάφυλο. Μάλιστα, χάρισε στον Ικάριο και ένα ασκί κρασί με την εντολή να το κεράσει στους γείτονές του.

Ο Ικάριος ακολουθώντας τις οδηγίες του Διόνυσου καλλιέργησε αμπέλια, γεύθηκε τον καρπό και τον χυμό τους και ευφράνθηκε τόσο, ώστε ο ίδιος αποφάσισε να διαδώσει το πολύτιμο αυτό αγαθό. Γέμισε λοιπόν ασκούς με κρασί και επισκεπτόμενος τα χωριά και τις εξοχές της Αττικής πάνω σε άρμα, ακολουθούμενος από τη σκυλίτσα του, κερνούσε τους γεωργούς και τους βοσκούς. Αλλά όταν οι βοσκοί (ή οι γείτονες) ήπιαν κρασί για πρώτη φορά στη ζωή τους, ζαλίστηκαν και νόμισαν ότι η ζάλη οφειλόταν στο ότι ο Ικάριος τους είχε δηλητηριάσει. Για τον λόγο αυτό τον σκότωσαν και πέταξαν το πτώμα του σε ένα βαθύ πηγάδι. Η σκυλίτσα του ειδοποίησε την Ηριγόνη με τα γαυγίσματά της και την οδήγησε στο άταφο πτώμα του πατέρα της. Τότε, η Ηριγόνη, αφού έθαψε τον πατέρα της, από την απελπισία της κρεμάστηκε από ένα δέντρο πάνω από τον τάφο του.

Ο Διόνυσος θύμωσε με τους Αθηναίους για τη δολοφονία του Ικάριου και τους έστειλε μια συμφορά: Οι κόρες τους καταλήφθηκαν από μανία και κρεμάστηκαν κι αυτές. Οι Αθηναίοι ρώτησαν το μαντείο και πήραν την απάντηση ότι ο θεός έπαιρνε εκδίκηση για τον θάνατο του Ικάριου και της Ηριγόνης. Για να εξιλεωθούν στα μάτια του θεού, εντόπισαν και τιμώρησαν εκείνους που είχαν δολοφονήσει τον Ικάριο, ενώ καθιέρωσαν κατ′ εντολή του μαντείου και μία εορτή κάθε καλοκαίρι, την Αιώρα, κατά την οποία κρεμούσαν, χωρίς να απαγχονίζουν, κόρες πάνω σε δέντρα. Αργότερα, αντικατέστησαν τις κόρες με εικόνες και οι παρθένες της Αττικής ταλαντεύονταν πάνω σε αιώρες (κούνιες) τραγουδώντας. Από τον μύθο του Ικάριου δημιούργησαν και οι Ρωμαίοι τον δικό τους αντίστοιχο παρόμοιο μύθο.

wikipedia

perierga120.blogspot.com////

Comments