27 Μαΐου: Η “μάχη” του Σμολένσκη στο Κιάτο...

 

Η Μάχη του Κιάτου διεξήχθη στις 12 Αυγούστου 1822 μεταξύ Οθωμανών, υπολειμμάτων της στρατιάς του Δράμαλη, και Ελλήνων με νικηφόρα έκβαση για τους τελευταίους.

Μετά τη μάχη των Δερβενακίων τα υπολείμματα της στρατιάς του Δράμαλη αποκλείστηκαν στον Ακροκόρινθο. Οι δυσκολίες τους στον ανεφοδιασμό του κάστρου με πολεμοφόδια και κυρίως τρόφιμα ήταν μεγάλες και για τους έγκλειστους στον Ακροκόρινθο Τούρκους η μοναδική διέξοδο ήταν προς την Πάτρα, η οποία βρισκόταν σε τουρκικά χέρια.

 Όμως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και οι Έλληνες οπλαρχηγοί Γενναίος Κολοκοτρώνης, Αναγνώστης Πετιμεζάς, Παναγιώτης Γιατράκος και Δημήτρης Πλαπούτας είχαν καταλάβει όλες τις διαβάσεις δυτικά της Κορίνθου, στην Βόχα Κορινθίας και είχαν στρατόπεδα στο Σούλι Κορινθίας, στην Αρχαία Σικυώνα (Βασιλικό), στο Κρυονέρι Κορινθίας (Μάτσανι), νοτιοανατολικά στην Κλένια και τον Άγιο Βασίλειο, αλλά και βόρεια στα περάσματα προς την Στερεά Ελλάδα μέσω των Γερανείων (Μεγάλα Δερβένια).^[2]

Οι Τούρκοι, αφού είχαν επιχειρήσει αρκετές φορές χωρίς επιτυχία να βγουν από το κάστρο και σπάσουν τις γραμμές των Ελλήνων, το πρωί της 12ης Αυγούστου 1822 κινήθηκαν προς το Κιάτο με δυνάμεις που απαριθμούσαν 3.000 πεζικάριους και 500 ιππείς, αποφασισμένοι να σπάσουν τις άμυνες των Ελλήνων και να κινηθούν προς την Πάτρα. Κατάφεραν να περάσουν χωρίς προβλήματα από την πεδιάδα της Βόχας, να διασχίσουν την γέφυρα του Βέλου (Τουρκογέφυρα) και να οδηγήσουν τις δυνάμεις τους προς Μούλκι, Πάσιο και Διμηνιό. Όμως οι ελληνικές δυνάμεις που τους περίμεναν, τους απέκρουσαν με επιτυχία και τους ανάγκασαν να οπισθοχωρήσουν.

 Οι Τούρκοι όμως, αντί να επιστρέψουν στο κάστρο της Κορίνθου κρύφτηκαν στα αμπέλια στην περιοχή της Αρχαίας Σικυώνας και της σημερινής Τραγάνας, κοντά στο Κιάτο, αφήνοντας όμως πίσω τους άλογα, στήνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ενέδρα.^[2] 

Οι Έλληνες στρατιώτες που δεν αντιλήφθηκαν την ενέδρα προσπάθησαν να πάρουν τα άλογα, όταν οι κρυμμένοι Τούρκοι τους επιτέθηκαν και τους αιφνιδίασαν. Η μάχη πολύ γρήγορα γενικεύτηκε και πήρε μεγάλες διαστάσεις κυρίως στην περιοχή του ρέματος της Αρχαίας Σικυώνας κοντά στον Ελισσώνα ποταμό, καθώς και του υψώματος της Αρκούδας δίπλα στον Κύριλλο ποταμό. Οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις, που βρίσκονταν στο ύψος του Μουλκίου και του Πασίου, αντιλαμβανόμενες τον κίνδυνο που διέτρεχαν οι συμπολεμιστές τους, έτρεξαν να τους βοηθήσουν, αναγκάζοντας τους Τούρκους να οπισθοχωρήσουν και πάλι στην Κόρινθο.

Η σύγκρουση είχε γίνει αιτία για βαριές απώλειες και για τις δύο πλευρές: Οι τουρκικές απώλειες αριθμούσαν 250 στρατιώτες, άλογα και οπλισμό. Οι νεκροί Έλληνες ήταν πάνω από 50 και άλλοι τόσοι περίπου ήταν οι τραυματίες. 

Όμως μεταξύ των Ελλήνων νεκρός κειτόταν ο Αναγνώστης Πετιμεζάς και ο 17χρονος γιος του Σωτήρης, ο ιερέας από τη Βορδόνια της Σπάρτης Ιωάννης (Οικονόμος) Καλομοίρης και πολλοί ακόμα Μιστριώτες και Λακεδαιμόνιοι.^[1] Ο Αναγνώστης Πετιμεζάς και ο γιος του θάφτηκαν στο χωριό Μεγάλος Βάλτος, ενώ οι Έλληνες στρατιώτες που σκοτώθηκαν θάφτηκαν σε ομαδικό τάφο, κοντά στο σημερινό χωριό Πάσιο, σε θέση που έκτοτε ονομάστηκε «Βρωμόβρυση».^[2]